Współczynnik oddawania barw (ang. Color Rendering Index – CRI) to miara określająca, jak wiernie dana lampa oddaje barwy oświetlanych przedmiotów w porównaniu do światła słonecznego. Światło słoneczne, które jest naturalnym źródłem światła, stanowi odniesienie, przy którym wszystkie barwy są odwzorowane w pełni realistycznie. Wartości CRI mieszczą się w skali od 0 do 100. Im wyższy współczynnik, tym lepiej oddane są kolory. Lampy o wysokim CRI są szczególnie ważne w miejscach, gdzie precyzyjne rozróżnianie barw ma kluczowe znaczenie. Możemy to spotkać np. w galeriach sztuki, laboratoriach, czy sklepach odzieżowych.

Która lampa ma najlepszy współczynnik oddawania barw?

Lampy z najlepszym współczynnikiem oddawania barw to te, które mają wartość CRI bliską 100. Światło słoneczne, które jest wzorem idealnego źródła światła, ma CRI równe 100. W przypadku sztucznych źródeł światła, najbliżej tego ideału znajdują się:

Lampy halogenowe – te lampy są często uznawane za najlepsze pod względem oddawania barw, z wartością CRI wynoszącą od 95 do 100. Działają na zasadzie podobnej do klasycznych żarówek, ale są bardziej wydajne i emitują ciepłe, przyjemne światło.
Lampy LED wysokiej jakości – w przypadku nowoczesnych diod LED (szczególnie tych przeznaczonych do profesjonalnego oświetlenia) wartość CRI może wynosić powyżej 90. Czyni je bardzo dobrym źródłem światła pod względem odwzorowywania kolorów.
Świetlówki kompaktowe (CFL) – standardowe świetlówki mają niższe CRI, często w przedziale od 70 do 85. Świetlówki takie są także dostępne w modele o CRI powyżej 90. Takie świetlówki stosuje się w miejscach, gdzie dobre oddawanie barw jest istotne.

Lampy sodowe o niskim ciśnieniu, mimo swojej efektywności energetycznej, mają bardzo niski współczynnik CRI – często bliski zeru. Dlatego nie nadają się do miejsc, gdzie konieczna jest dobra widoczność barw.

Jaka barwa światła najlepiej oddaje kolory?

Barwa światła, nazywana również temperaturą barwową, ma istotny wpływ na to, jak odbieramy kolory. Temperatura barwowa wyrażana jest w kelwinach (K). Istnieją trzy podstawowe kategorie barw światła:

Światło ciepłe (2700–3000 K) – o ciepłej, żółtawej tonacji, często kojarzone z klasycznymi żarówkami. Jest to światło przyjemne i relaksujące, ale może nie najlepiej odwzorowywać chłodniejsze odcienie kolorów, takie jak niebieski czy fiolet.
Światło neutralne (3500–4500 K) – światło w tej temperaturze przypomina dzienne światło słoneczne. Jest optymalnym wyborem do miejsc, gdzie ważne jest wierne odwzorowanie barw, jak np. kuchnie, łazienki czy pracownie artystyczne.
Światło zimne (5000–6500 K) – Jasne, białe światło, które lepiej odwzorowuje zimne kolory, takie jak niebieski, ale może nie oddawać dobrze ciepłych odcieni, takich jak czerwony czy pomarańczowy. Jest często stosowane w biurach i szpitalach, gdzie wymagana jest wysoka koncentracja.

Najlepszą barwą światła do oddawania kolorów jest światło zbliżone do światła dziennego, czyli neutralne o temperaturze barwowej około 4000 K. Takie światło jest odpowiednie do większości zastosowań, ponieważ odwzorowuje kolory w sposób zbliżony do naturalnego.

Czym jest temperatura barwowa oświetlenia i jaki ma wpływ na funkcjonowanie człowieka?

Wskaźnika oddawania barw CRI RA

Współczynnik oddawania barw jest również oznaczany jako Ra. Ra odnosi się do średniej wartości oddawania barw na podstawie 8 próbek testowych, czyli barw o średnim nasyceniu. Wartości Ra mogą być odczytywane na opakowaniach wielu źródeł światła, takich jak świetlówki czy lampy LED. Im wyższa wartość Ra, tym lepsze odwzorowanie barw.

Na opakowaniach świetlówek często widzimy informacje dotyczące wartości Ra. Przykładowo, świetlówka z oznaczeniem Ra=80 będzie oddawać kolory w zadowalający sposób, ale nie tak dokładnie, jak świetlówka z Ra=90. Dlatego wybór świetlówki o odpowiednio wysokim Ra jest kluczowy w miejscach, gdzie konieczne jest precyzyjne odwzorowanie kolorów.

Współczynnik oddawania barw Ra to kluczowy wskaźnik, który pozwala ocenić, jak dane źródło światła wpływa na percepcję barw. Wybór lampy z wysokim Ra (najlepiej powyżej 90) jest szczególnie istotny w miejscach, gdzie dokładność kolorów ma duże znaczenie. Takie wymogi stawiane są np. w galeriach sztuki, w fotografii czy przy wykonywaniu makijażu.

Przygotowanie obiektów na kontrole BHP – dlaczego pomiar oświetlenia jest kluczowy?