Odpowiednie oświetlenie w miejscu pracy jest kluczowe dla zapewnienia komfortu, bezpieczeństwa oraz efektywności pracowników. Jak mierzy się oświetlenie w różnych środowiskach pracy? Proces ten obejmuje kilka etapów, od zrozumienia podstawowych pojęć, przez wybór odpowiednich narzędzi, aż po przeprowadzenie właściwych pomiarów i analizę wyników.
Podstawowe pojęcia związane z pomiarem oświetlenia
Aby zrozumieć, jak mierzy się oświetlenie, warto najpierw zapoznać się z kluczowymi terminami używanymi w tej dziedzinie.
Strumień świetlny i natężenie oświetlenia
- Strumień świetlny: Jest to całkowita ilość światła emitowanego przez źródło w jednostce czasu, mierzona w lumenach (lm).
- Natężenie oświetlenia: Odnosi się do ilości światła padającego na jednostkę powierzchni, wyrażane w luksach (lx). Jeden luks to jeden lumen na metr kwadratowy.
Luminancja i temperatura barwowa
- Luminancja: Mierzy jasność powierzchni w kierunku obserwatora, wyrażana w kandelach na metr kwadratowy (cd/m²).
- Temperatura barwowa: Określa barwę światła emitowanego przez źródło, mierzona w kelwinach (K). Niższe wartości oznaczają cieplejsze, żółtawe światło, podczas gdy wyższe wskazują na chłodniejsze, niebieskawe odcienie.
Jak mierzy się oświetlenie – Narzędzia do pomiaru oświetlenia
Aby dokładnie zmierzyć parametry oświetlenia, niezbędne jest użycie specjalistycznych urządzeń.
Luksomierz
Podstawowym narzędziem do pomiaru natężenia oświetlenia jest luksomierz. Składa się on z czujnika światła oraz jednostki odczytowej. Czujnik, często wyposażony w filtr korekcyjny, dostosowuje czułość urządzenia do charakterystyki widmowej ludzkiego oka, zapewniając precyzyjne pomiary. Przed rozpoczęciem pomiarów należy upewnić się, że czujnik jest czysty, a urządzenie skalibrowane zgodnie z instrukcjami producenta.
Spektrofotometr
Dla bardziej zaawansowanych analiz jakości światła stosuje się spektrofotometry. Urządzenia te mierzą rozkład widmowy światła, co pozwala na ocenę jego składu kolorystycznego i temperatury barwowej. Jest to szczególnie istotne w miejscach, gdzie precyzyjne odwzorowanie barw ma kluczowe znaczenie, takich jak studia fotograficzne czy pracownie graficzne.
Kamery luminancji
Do oceny rozkładu jasności na powierzchniach stosuje się kamery luminancji. Pozwalają one na wizualizację i analizę luminancji w różnych punktach przestrzeni, co jest przydatne przy projektowaniu oświetlenia architektonicznego czy analizie warunków oświetleniowych na drogach.
Jak mierzy się oświetlenie – Procedura pomiaru oświetlenia
Przeprowadzenie dokładnych pomiarów oświetlenia wymaga przestrzegania określonych kroków i zasad.
Przygotowanie do pomiaru
- Kalibracja urządzeń: Upewnij się, że wszystkie urządzenia pomiarowe są odpowiednio skalibrowane i posiadają aktualne świadectwa wzorcowania.
- Warunki otoczenia: Pomiary powinny być wykonywane w warunkach odpowiadających normalnemu użytkowaniu pomieszczenia. Jeśli oceniamy oświetlenie sztuczne, należy wyeliminować wpływ światła dziennego poprzez zasłonięcie okien lub przeprowadzenie pomiarów po zmroku.
- Czystość powierzchni: Upewnij się, że powierzchnie odbijające światło, takie jak ściany czy sufity, są czyste, ponieważ zabrudzenia mogą wpływać na wyniki pomiarów.
Wykonywanie pomiarów
- Ustawienie czujnika: Czujnik luksomierza powinien być umieszczony w miejscu, gdzie zwykle znajduje się powierzchnia robocza, np. na wysokości biurka. Należy zwrócić uwagę, aby nie zasłaniać czujnika własnym ciałem ani nie powodować cieni.
- Siatka pomiarowa: W celu uzyskania reprezentatywnych wyników zaleca się wykonanie pomiarów w kilku punktach pomieszczenia, rozmieszczonych w regularnej siatce. Pozwoli to na ocenę równomierności oświetlenia i identyfikację ewentualnych obszarów niedoświetlonych.
- Kierunek pomiaru: W zależności od potrzeb, pomiary mogą być wykonywane w płaszczyźnie poziomej (np. powierzchnia biurka) lub pionowej (np. tablice informacyjne). Ważne jest, aby czujnik był ustawiony prostopadle do kierunku padania światła.